Chardonnay

Chardonnay is misschien wel de bekendste witte wijn ter wereld. De druif wordt wereldwijd aangeplant, omdat ze zich goed kan aanpassen aan verschillende klimaten en bodems. Bovendien kun je er als wijnmaker allerlei stijlen mee creëren. Toch heeft de Chardonnay ook minder populaire periodes gekend en wordt er soms wat denigrerend over gesproken. Er wordt soms van een sjardonneetje gesproken, alsof een Chardonnay een minderwaardige wijn is. Chardonnay is een kameleon en een sjardonneetje bestaat niet.

Herkomst en geschiedenis

Chardonnay komt oorspronkelijk uit de Bourgogne. De druif is een kruising tussen de Pinot Noir en de Gouais Blanc, een oud druivenras uit Kroatië. De geschiedenis van Chardonnay voert terug tot de 12e eeuw, toen cisterciënzer monniken de eerste wijngaarden in Chablis aanlegden. Pas in de 17e eeuw kreeg de druif haar officiële naam. De naam komt van het plaatsje Chardonnay in de regio Mâconnais in de Bourgogne.

Tussen 1980 en 2010 verviervoudigde de wereldwijde aanplant van Chardonnay . In de jaren ’80 en ’90 werd Chardonnay bijna een merk op zich: rijke, boterachtige wijnen met veel houtinvloed waren toen de norm.

Dit effect werd versterkt door het Bridget Jones-effect: in deze films dronk Bridget bij elke liefdesellende een glas Chardonnay. De wijn kreeg daardoor een minder “sexy” imago, en de term ABC (“Anything But Chardonnay”) werd een begrip. Door deze aandacht steeg de verkoop, maar daalde de kwaliteit.

Inmiddels heeft Chardonnay een comeback gemaakt en is in ere hersteld.

Druif en klimaat

De Chardonnay-druif is een echte alleskunner. Ze rijpt vroeg, levert hoge opbrengsten en kan zich uitstekend aanpassen aan haar omgeving. Opbrengsten van boven de 80 hl per hectare zijn mogelijk, maar kwaliteitswijnen komen meestal van wijngaarden met een lagere opbrengst per hectare. Door haar vroege rijping is de druif gevoelig voor vorst. Ze groeit zowel in koele gebieden zoals Chablis en Champagne, als in warme regio’s zoals Riverland in Australië. Wijnmakers waarderen Chardonnay om haar betrouwbaarheid en haar enorme veelzijdigheid.

Typiciteit en vinificatie

Met Chardonnay kun je alle kanten op.

• Frisse stijlen met vergisting op lage temperatuur en rijping op RVS
• Romige wijnen door houtrijping of malolactische gisting (waarbij appelzuren in melkzuren worden omgezet)
• Mousserende wijn zoals Champagne of Crémant
• Zoete dessertwijnen van door botrytis aangetaste druiven

Omdat de druif van nature een neutraal karakter heeft, neemt ze makkelijk invloeden van klimaat en wijnbereiding over. Daarom is ze ook zo populair bij wijnmakers.

Nieuw, naast de witte Chardonnay druif bestaat er ook een nieuwe ‘clone’, de Chardonnay rosa, waarbij de druif een kleurmutatie heeft ondergaan en de druivenschil rose is geworden. Deze druif is iets beter bestand tegen schimmel / rot  en heeft een iets intensere smaak dan de oorspronkelijke Chardonnay. De kleur van de wijn is overigens gewoon wit en niet wat de naam doet vermoeden rose.

Stijlverschillen

Zoals gezegd kunnen Chardonnays sterk verschillen in stijl: van licht, fris en mineraal tot vol, romig en houtgerijpt – en alles daartussenin. De wijn kan opdringerig en aanwezig zijn of elegant bescheiden en chic maar ook onbeduidend met een vleugje citrus. Het belangrijkste onderscheid ligt in het gebruik van eikenhout: oaked versus unoaked en of de druif uit een koel of warm klimaat komt.

• Chablis (Frankrijk) – Strakke, minerale wijnen met hoge zuurgraad en weinig of geen houtinvloed. Ook in sommige delen van Nieuw-Zeeland wordt deze stijl gemaakt.
• Zuid-Frankrijk (warm klimaat) kenmerkt zich vaak door een warme, volle smaak met tonen van tropisch fruit, boter, amandel en een hint van vanille. Door het warme klimaat is de zuurgraad vaak laag en is er sprake van een romige textuur, wat resulteert in een elegante, zachte en volle wijn.
• Bourgogne (Frankrijk) – Wereldberoemd om de elegante Chardonnays met subtiele houtrijping en malolactische gisting, zoals in Meursault en Puligny-Montrachet.
• Californië (VS) – Bekend om volle, rijke wijnen met tonen van tropisch fruit, vanille en boter.
  Fun fact: in 1976 won de Chardonnay van Château Montelena uit Napa Valley tijdens een blinde proeverij in Parijs van topwijnen uit Bourgogne — een historische overwinning voor de “Nieuwe Wereld”.
• Australië, Zuid-Afrika, Chili en Argentinië – Meestal krachtige, houtgerijpte stijlen, maar ook unoaked Chardonnay is mogelijk uit die gebieden.

Serveeradvies en spijscombinaties

Afhankelijk van de stijl kun je Chardonnay heel goed combineren met veel verschillende gerechten. Favoriet voor de Chardonnay zijn de kipgerechten. Maar de wijn leent zich  ook voor frisse gerechten zoals oesters en salades tot boterachtige rijke gerechten zoals een in roomboter gebakken zalm of een quiche lorraine of kaasplank.

Een Chardonnay serveer je bij een temperatuur tussen de 10 en 12 graden Celsius. De precieze temperatuur hangt af van de stijl: lichte, fruitige varianten kunnen iets koeler geserveerd worden, terwijl volle, houtgerijpte Chardonnays bij een iets hogere temperatuur (10-12°C) het beste tot hun recht komen. Te koud serveren dempt de smaak, te warm maakt de alcohol te dominant.