Geuren van wijn: hoe ruik je wijn

De geuren van wijn: hoe ruik je wijn, het ruiken van wijn is een van de leukste én belangrijkste stappen in het beoordelen van wijn. Door goed te ruiken ontdek je veel over de wijn: van druivenras en vinificatie tot mogelijke fouten. Maar hoe werkt dat precies? En wat moet je ruiken?

Waarom ruiken belangrijk is bij wijn

Ruiken is essentieel bij het wijnproeven. Je neus vangt duizenden aroma’s op die je tong niet kan proeven. Wist je dat de mens meer dan 10.000 geuren kan waarnemen? Sommigen zeggen zelfs: tot een biljoen! Maar… veel van die geuren kunnen we moeilijk benoemen. Gelukkig kun je beter leren ruiken door te oefenen en je geurgeheugen te trainen. Hoe vaker je bewust ruikt, hoe sneller je geuren gaat herkennen – én benoemen.

Twee manieren van ruiken: orthonasaal & retronasaal

We ruiken op twee manieren:

Orthonasaal ruiken – via de neus
Wanneer je inademt via je neus, komen geurmoleculen terecht op je reukslijmvlies, boven in de neusholte. Daar binden ze zich aan receptoren die een signaal naar de hersenen sturen.
Retronasaal ruiken – via de mond
Tijdens het kauwen of proeven stijgen aroma’s op vanuit je mond naar de neus via de keelholte. Deze geuren komen ook terecht op je reukslijmvlies maar dan “achterlangs”. Wijn wordt daarom vaak geslurpt, dan komen aroma’s beter vrij en proef je meer.

Wat is het doel van ruiken?

Naast dat de geuren van wijn gewoon lekker zijn en deel uitmaken van de smaakbeleving helpt ruiken je ook om fouten in wijn te herkennen (zoals kurk of azijn) en om specifieke geuren te identificeren, gekoppeld aan een druif of wijnstijl waardoor je een wijn zou kunnen herkennen.

Tijdens het ruiken let je op de soort geuren. Fruit, kruiden, hout enz., de intensiteit van de wijn (subtiel vs. stuivend) en de complexiteit (één geur of meerdere lagen).

Het aromawiel

Een geur herkennen is vaak makkelijker dan hem benoemen. Daarom gebruiken wijnliefhebbers vaak een aromawiel: een handig hulpmiddel waarin geuren zijn onderverdeeld. Let op: niet elk aromawiel is hetzelfde. De indeling verschilt per opleiding of instelling, maar de grote geurcategorieën komen vrijwel altijd terug. Denk aan fruit, bloemen, hout, dierlijke aroma’s, kruiden, specerijen en meer.

De vier soorten wijnaroma’s

Wijnaroma’s worden meestal ingedeeld op basis van hun oorsprong in het wijnmaakproces oftewel de vinificatie.

1. Primaire aroma’s – afkomstig van de druif

Deze aroma’s zijn typisch voor het druivenras en het klimaat. Denk aan:

Fruit (citrus, appel, tropisch fruit)
Bloemen (vlierbloesem, roos)
Kruiden (tijm, munt)
Vegetaal (gras, paprika)
Mineralen (natte steen, vuursteen)

2. Secundaire aroma’s – ontstaan tijdens vinificatie

Deze ontstaan bij het gisten en rijpen op hout. Voorbeelden:

Gist (brood, brioche)
Roomboter (door malolactische gisting)
Hout (vanille, toast, kokos)
Specerijen (kruidnagel, nootmuskaat)

3. Tertiaire aroma’s – ontstaan tijdens rijping

Deze ontstaan bij langdurige rijping op fles of vat, in afwezigheid van zuurstof. Denk aan:

Truffel, leer, tabak
Mokka, honing, marsepein
Dierlijke tonen (bont, muskus, stal)

4. Foute aroma’s – tekenen van een probleem

Niet elke geur is positief! Let op voor:

Kurk (natte kartonlucht)
Azijn (vluchtige zuren)
Zwavel (rotte eieren)
Medicinale geuren (pleisters)

Intensiteit & complexiteit van geuren

Intensiteit: Hoe sterk komt de geur je tegemoet uit het glas? Is het een stuivende wijn zoals Sauvignon Blanc, of eerder gesloten en subtiel?

Complexiteit: Hoeveel verschillende aroma’s kun je onderscheiden? Een complexe wijn ontwikkelt meerdere geuren over tijd – soms verandert het glas na enkele minuten compleet. Dit zegt vaak iets over de kwaliteit en vinificatie.

Conclusie: Ruiken is oefenen

Moet gezegd worden dat het heel moeilijk is, maar het goede nieuws is, hoe meer je ruikt, hoe beter je wordt. Gebruik een aromawiel, bespreek wat je ruikt met anderen, en durf te benoemen – ook al zit je er soms naast. Want: bij wijnproeven is oefenen echt de sleutel.

25 mei 2025