Champagne en mousserende wijnen

Champagne een drank die tot de verbeelding spreekt en waar een zweem van luxe aan hangt. Sprankelend, sjiek en vooral prijzig, waardoor het lijkt of deze vooral gedronken wordt in de wereld van de jetset. Wanneer je deze dan 1 x per jaar met oud en nieuw drinkt, is hij niet te zuipen, want je drinkt hem eigenlijk te weinig om te kunnen waarderen. En je wil er ook geen groot bedrag aan kwijt waardoor de kwaliteit matig is. Klinkt dit jou bekend in de oren?  Gelukkig zijn er ook andere mousserende wijnen te vinden die weliswaar de naam champagne niet mogen dragen en die goedkoper zijn, maar die zeker de moeite waard zijn.

Wat is mousserende wijn?

In de basis is een mousserende wijn een gewone wijn zonder bubbels, waarin vervolgens koolzuur zit. De toevoeging van koolzuur kan op verschillende manieren gebeuren. Daarvoor zijn zes methoden. De twee belangrijkste, die je het meest zult tegenkomen, zal ik uitleggen zodat je beter bent voorbereid wanneer je een mousserende wijn wilt kopen. De rest komt misschien nog wel eens ter sprake.

Méthode traditionelle

Een andere naam is ook wel méthode Champenoise, vernoemd naar de streek waar deze ontwikkeld is, namelijk de Champagne. In bijna elk land en in elke streek in Frankrijk worden mousserende wijnen gemaakt volgens deze methode. Maar alleen in de Champagnestreek heten ze champagne.Andere regio’s in Frankrijk noemen hun mousserende wijnen crémant, bijvoorbeeld crémant deJura, crémant de Loire, crémant de Bourgogne, enzovoort. In Spanje heet de mousserende wijn cava, in Italië Franciacorta, in  Duitsland sekt en in Engeland sparkling wine. Maar ook in de Nieuwe Wereld wordt deze methode gebruikt voor mousserende wijn.

Het procedé bestaat uit vier stappen:

Stap 1: Eerst wordt er een stille wijn gemaakt

Hiervoor worden druiven voorzichtig geoogst en zacht geperst. Vervolgens wordt het sap vergist, waarna de nog “stille” wijnen rijpen op eikenhouten vaten. De wijn, basiswijn of stille wijn genoemd, is dan nog vrij laag in alcohol en vaak erg zuur. Om de zuren te verzachten worden soms de appelzuren in de wijn omgezet in melkzuren, waardoor de zuren wat zachter van smaak worden. Dit heet de malolactische gisting.

Stap 2: Botteling en liqueur de tirage

Wanneer het moment daar is, wordt de wijn gebotteld. Hiervoor worden in de fles meestal meerdere wijnen en jaargangen gemengd ofwel geblend om zo de smaak en kwaliteit elk jaar stabiel te kunnen houden. In de fles wordt dan een mengsel van gist, suiker en voedingsstoffen toegevoegd, genaamd liqueur de tirage. Hierdoor ontstaat er opnieuw een gistingsproces, maar dan in de fles. De suiker wordt vergist waarbij alcohol en koolzuur ontstaat die niet kan ontsnappen uit de fles.

 Stap 3: Rijping 

De suiker is vergist in de fles, het koolzuur is gevormd. De gistcellen zijn uitgewerkt en dood. De wijn rijpt daarna nog een aantal maanden in de fles op de dode gistcellen die er nog in zitten. In het frans wordt dit “sur lie” genoemd. Afhankelijk van de streek is dit minimaal tussen de 9 en 18 maanden. Voor Champagne is dit bijvoorbeeld minimaal 15 maanden, voor cava en crémant is dat minimaal 9 maanden .

Stap 4:Toevoegen van  Liqueur d’expédition

Vervolgens worden de dode gistcellen verwijderd uit de fles en wordt er weer wat alcohol en suiker toegevoegd om de fles weer aan te vullen. Dit heet liqueur d’expédition. De hoeveelheid suiker hiervan bepaalt de zoetheid van de mousserende wijn. De zoetheid wordt aangegeven met termen zoals brut, demi-sec en doux. De fles wordt vervolgens afgesloten met een kurk en een muselet, dat ervoor zorgt dat de kurk er niet zomaar ongewenst af kan floepen, want er staat heel veel druk op zo’n fles. En dan is de wijn klaar voor de verkoop.

De tankmethode of wel Charmat-methode.

Deze wordt gebruikt voor prosecco, lambrusco en schaumwein in Duitsland .

De belangrijkste verschillen zijn:
• Stap 1 wordt uitgevoerd zoals hierboven, maar er vindt geen malolactische gisting plaats.
• Bij stap 2 vindt de tweede gisting plaats in een afgesloten tank in plaats van in de fles. Vervolgens ontstaat er dus in de tank koolzuur. Na het filteren wordt dan de mousserende wijn gebotteld.
• Stap 3 en 4: De gistcellen blijven achter in de tank en niet in de fles. Er vindt geen rijping in de fles plaats. En de prosecco is meteen drinkklaar.
Het verschil:
Prosecco is veel minder tijdintensief en heeft een andere smaak. Deze bubbels zijn een stuk frisser en fruitiger, zonder gistaroma’s, en natuurlijk goedkoper.

Conclusie

Waar je eigenlijk nog geen goede champagne kunt kopen voor minder dan 30 euro, kun je best een leuke crémant of cava kopen voor rond de 10-15 euro. Deze is volgens dezelfde methode bereid als champagne. De prijzen zijn echter veel vriendelijker. Prosecco is nog goedkoper.
Dus het hoeft niet altijd champagne te zijn; er zijn talloze goede en lekkere andere mousserende wijnen te krijgen. En wat is nou feestelijker dan een bubbeltje als er iets te vieren valt?

Ik zou zeggen: doen en vooral vaker doen!