Port, een versterkte wijn

Port is een zoete versterkte wijn met een hoger alcoholpercentage dan wijn en een hoog suikergehalte. De meeste Ports zijn een blend van verschillende jaargangen van druiven, waardoor de kwaliteit consistent te houden is.  Er zijn vele regels waar port aan moet voldoen, opgesteld door en onder toezicht van het Instituto dos Vinhos do Douro e do Porto.  Eén daarvan is dat Port uit Portugal komt en is genoemd naar de stad Oporto en alleen zo mag heten als het wordt gemaakt in de Douro vallei in het noordoosten van Portugal.

Geschiedenis

Port is ontstaan in de 17^de eeuw. De Engelsen mochten geen wijn meer importeren uit Frankrijk wegens een handelsoorlog en gingen op zoek naar alternatieven. Zo kwamen ze uit in Portugal.  Hier ontdekten ze diepe donkere astringente (wrange, stroeve) rode wijn die de bijnaam “blackstrap” kreeg. Om de wijn in goede conditie in London te krijgen werd er brandy aan toegevoegd om bederf onderweg tegen te gaan. Het lijkt erop dat de Engelsen op die manier port hebben ontdekt, maar in de binnenlanden van Portugal waren er al Cisterciënzer monniken die rode wijn maakten en hieraan, voordat de suiker helemaal vergist, wat brandy aan toevoegden waardoor er een zoete wijn ontstond.

Druiven en vinificatie

Voor de DOC port mogen 110 druivenrassen gebruikt worden, maar in de praktijk worden er maar zo’n 30 gebruikt. Zestig procent van de port moet bestaan uit een van de edele druiven: Touriga Franca, Touriga Nacional, Tinta Barroca, Tinta Roriz en Malvasia Fina (wit). Touriga Franca en Touriga Nacional lijken wel een beetje op Cabernet Franc en Cabernet Sauvignon. De druiven worden verbouwd op de steile hellingen langs de Douro waar het zomers warm is ‘s winters heel koud en regenachtig. De grond is leisteenachtig, ook wel schist genoemd, en graniet dat in de zomer goed water vast kan houden.

De druiven worden met de hand geoogst vanwege de steile hellingen. De plukkers lopen met manden op hun rug over de smalle paden. Na het oogsten werden de druiven vroeger in lagares (stenen troggen) door de wijnplukkers zelf met hun voeten geplet, maar tegenwoordig gebeurt dat meestal machinaal. Hierdoor komt de kleur en tannine van de druiven in een relatief korte tijd vrij. Vervolgens wordt de most overgedaan in vaten waar al na 2-3 dagen de gisting stopt doordat er alcohol (aguardente) aan toegevoegd wordt.  De port krijgt hierdoor een alcoholpercentage van gemiddeld 19 à 20%.

 De rijping

Na de gisting bepaalt de keldermeester welke port op welk vat gaat, en voor hoe lang. Dit bepaalt uiteindelijk de smaak van de port.  

Portsoorten

Witte port ook wel branco genoemd.
Deze is gemaakt van witte druiven en wordt jong gedronken. De port rijpt maximaal 3 jaar en vaak maar 18 maanden in beton of RVS. Deze heeft geuren als zoete gebakken appel, citrus en abrikoos. Reserva witte port rijpt in houten vaten voor minimaal 7 jaar. Het alcoholpercentage is vaak iets lager dan de rode port.

Rose port
Deze is gemaakt van blauwe druiven met korte schilweking waardoor de kleur licht blijft.  Rose port heeft aroma’s van aardbei, framboos, cranberry saus en karamel.

Ruby port
De standaard ruby rijpt in hele grote gebruikte houten vaten of in roestvrijstalen vaten. Ruby heeft aroma’s van bramen en framboos en is niet bedoeld om te bewaren. Omdat de vaten waar de ruby op rijpt zo groot zijn, ontstaan er minder oxidatie geuren en houttonen.  De smaak blijft fruitig. 

Ruby Vintage
Ruby port die wel bedoeld is om te bewaren is de ruby vintage. Dat is port uit één wijnjaar en deze heeft 2-3 jaar gerijpt in houten vaten. Ook in de fles rijpt deze port verder. Deze kun je wel 20 jaar laten liggen. 

Ruby LBV, Late Bottled Vintage
Ook Late Bottled Vintage port is gemaakt van druiven uit één oogstjaar, maar rijpen 4- 6 jaar in houten vaten. Een LBV is wat zachter dan een normale Ruby door de langere houtrijping. LBV is niet bedoeld om lang te bewaren zoals de ruby vintage. 

Tawny port
Tawny port betekent letterlijk geelbruine port. Deze port rijpt in kleine houten vaten, waardoor de invloed van het hout veel groter is op de port dan bij ruby. De tawny kan ook heel lang bewaard worden, wel 10-40 jaar. In de aroma’s en in de smaak komt vaak wel wat framboos voor, maar ook (hazel)noot, chocolade, vijgen en kaneel.

Colheitas
Colheitas is een variant van de tawny port. De druiven van een colheita komen uit één enkel oogstjaar en zijn niet geblend met andere jaren. Colheitas wordt meestal na ongeveer 10 jaar aangeboden op de markt.

Crusted port
Dit is port van verschillende jaren die 3 à 4 jaar in vaten rijpt en ongefilterd gebotteld wordt, waardoor er zich een bezinksel, de zogenaamde crust, vormt. Deze portsoort heet ook wel poor man’s vintage port.

Garrafeiraport
Dit is blend van port van één enkel jaar. Na 6 jaar rijpen in houten vaten wordt de blend overgebracht in grote glazen vaten (demi-johns) waarin ze nog minimaal 7 jaar verder rijpen.

Hoe drink je Port?

Port drink je net als sherry uit kleinere glaasjes, vooral vanwege het hoge alcoholgehalte, maar ook om de geuren en de smaken in het glas te houden. De hoeveelheid die je schenkt is ongeveer 60 ml.
De temperatuur van serveren is afhankelijk van de kleur en het type; rosé port en witte port op 8-10°C, tawny op 10-14°C en ruby op 14-16°C. 

Wat eet je bij Port?

Wat past er nou bij port om te eten? Port is heel veelzijdig. Je kunt het bij zoet als aperitief of als digestif gebruiken bij een kaasplankje. Vooral de wat sterkere kazen passen bij port, zoals een blauwe kaas (Stilton is een klassieker), maar ook sterke boerenkaas bijvoorbeeld. Daarnaast past port ook goed bij noten, gedroogd fruit, pure chocolade en bij zoete desserts met karamel of fruit. Port kan ook als aperitief gedronken worden bijvoorbeeld bij foie gras. 

9 december 2025