Meer dan glas – het verhaal achter de wijnfles
Heb je je ooit afgevraagd waarom een fles wijn eruitziet zoals hij doet? En welke functie die vorm eigenlijk heeft? Tot het moment dat iemand me eens vroeg waar de verdikking in de hals voor dient, had ik er zelf ook nooit bij stilgestaan. Maar van het een komt het ander en de informatie die ik vond is verrassend. Dus hier het verhaal achter de wijnfles
Het formaat
Een standaard wijnfles heeft een inhoud van 750 milliliter. Die maat komt uit de 19e eeuw, toen wijn voornamelijk werd vervoerd in houten vaten, de zogenoemde barriques, met een inhoud van 225 liter. Omdat de wijnhandel grotendeels tussen Frankrijk en Engeland plaatsvond, moest het volume handig zijn om te rekenen in zowel liters als gallons.
Een vat van 225 liter bevat precies 300 flessen van 750 ml, wat neerkomt op 50 gallon. Eén gallon is gelijk aan zes flessen, vandaar dat wijn nog steeds vaak per doos van zes flessen wordt verkocht.
In 1988 is het formaat van 750 ml officieel gestandaardiseerd in de Europese wetgeving.
Het gewicht
Een lege wijnfles weegt gemiddeld 550 gram. De lichtste flessen beginnen bij zo’n 300 gram, terwijl de zwaarste exemplaren tot wel 750 gram wegen. Bij mousserende wijnen is de fles nog zwaarder, omdat de fles bestand moet zijn tegen de druk van de bubbels.
Zwaardere flessen geven de consument vaak een gevoel van kwaliteit, maar ze zijn minder duurzaam: ze verbruiken meer materiaal en veroorzaken hogere transportkosten en CO₂-uitstoot.
De Sustainable Wine Roundtable* heeft een Bottle Weight Accord bereikt waarin afspraken gemaakt zijn om het flesgewicht naar beneden te krijgen. Negen grote wijnretailers hebben zich hierbij aangesloten. Men streeft naar een gemiddeld flesgewicht van 420 gram vóór eind 2026. Dat zou wereldwijd zo’n 23 miljoen kilo CO₂ per jaar besparen.
De kleur
De meeste wijnflessen zijn donkergroen of bruin. Dat is niet alleen een traditie: donker glas beschermt de wijn tegen UV-straling, die de smaak en kwaliteit kan aantasten door oxidatieprocessen te versnellen.
Lichte of doorzichtige flessen worden vooral gebruikt voor witte wijn of rosé die jong gedronken wordt, of wanneer de kleur van de wijn een belangrijk marketingelement is, denk aan rosé uit de Provence.
De capsule
De capsule, het folielaagje over de kurk, heeft tegenwoordig vooral een decoratieve functie. Vroeger beschermde ze de kurk tegen muizen, schimmel en vervuiling en diende ze als keurmerk tegen vervalsing.
Hoewel dat nu niet meer nodig is, geeft de capsule de fles nog steeds een afgewerkt en luxe uiterlijk.
De lip
De verdikking bij de hals, de zogenaamde lip, voorkomt dat je bij het lossnijden uitschiet of dat er folie in de wijn terechtkomt. Vroeger bestond de capsule nog wel eens uit lood, hierdoor kon het lood niet in aanraking met de wijn komen. De folie moet onder de lip losgesneden worden.
De ziel (de holle onderkant)
De ziel, ofwel de holte in de bodem van de fles, ontstond oorspronkelijk tijdens het glasblazen, om de fles stabieler te maken. Tegenwoordig helpt de ziel bij het opvangen van bezinksel bij oudere wijnen en bij het verdelen van de druk bij mousserende wijnen.
Daarnaast zorgt de holte voor een betere grip bij het uitschenken en maakt ze het stapelen van flessen makkelijker. Niet alle moderne flessen hebben nog een uitgesproken ziel.
De verschillende modellen
Er bestaan verschillende vormen wijnflessen, vaak regio of wijnstijl gebondenl. De vorm is niet wettelijk bepaald, maar wordt wel vaak in bepaalde regio’s gehanteerd. Enkele bekende typen zijn:
- Elzasser fles (Flûte) – slank en elegant, met aflopende schouders; veel gebruikt in de Elzas en Duitsland.
- Bordeauxfles – rechte buik en hoge, hoekige schouders; ook gebruikelijk in Portugal, Italië (Chianti, Brunello) en Spanje (Rioja, Ribera del Duero).
- Bourgognefles – brede ronde buik en afhangende schouders; ook gebruikt in de Rhône, Beaujolais en voor mousserende wijnen.
- Loirefles – vergelijkbaar met de Bourgognefles, maar iets smaller van vorm.
- Rhônefles – lijkt op de Bourgognefles, maar vaak met het reliëf “Côtes du Rhône” op de schouders.
- Clavelin du Jura – een fles van 62 cl, exclusief gebruikt voor Vin Jaune uit de Jura.
Je ziet dat de vorm van een wijnfles niet zomaar is gekozen, maar bepaald is door geschiedenis en functionaliteit.
*Sustainable Wine Roundtable SWR is een onafhankelijk en wereldwijd platvorm voor duurzaamheid in de wijnindustrie.
12 november 2025